Fantasie of werkelijkheid?
Wat je kind al begrijpt van geweld of oorlog, hangt af van zijn leeftijd en ontwikkeling. Kinderen tot 4 jaar begrijpen bijvoorbeeld nog niet zo veel van de werkelijke wereld. Ze zijn cognitief en emotioneel nog niet genoeg ontwikkeld om het nieuws te begrijpen. Daarom kun je ze er het beste van weghouden.
Kinderen tot een jaar of 7 nemen nog veel dingen voor waar aan. Denk maar eens aan Sinterklaas of monsters onder het bed. Zij kunnen nog niet goed onderscheid maken tussen werkelijkheid en fantasie. Dat noemen we ook wel het magische denken: alles is mogelijk in deze periode. Kinderen betrekken gebeurtenissen op deze leeftijd nog vaak op zichzelf. Ze denken bijvoorbeeld dat als ergens anders geschoten wordt, er ook geschoten kan worden in hun eigen straat. Niet zo gek dus dat kinderen daar bang van worden of nachtmerries van krijgen.
Magisch denken voorbij
Kinderen vanaf 7 jaar begrijpen al iets meer. Je kunt hen vaak ook niet zo goed meer afschermen van de media. Omdat bij sommige kinderen van deze leeftijd de magische denkperiode al voorbij is, zijn hun angsten ook meer gericht op hun eigen omgeving: bijvoorbeeld inbrekers, ongelukken of de heftige storm. Maar ook nu kan je kind nog bang worden van verhalen over oorlog die hij bijvoorbeeld op school of in het nieuws hoort.
Meeleven en meevoelen
Kinderen vanaf 9 jaar hebben een ruimere blik op de wereld. En ze hebben al meer empathie. Dat betekent dat ze zich beter kunnen inleven in het lot van andere kinderen, bijvoorbeeld in een oorlogsgebied. Als het onderwerp je kind erg bezig houdt, helpt het om iets te doen dat met het nieuws te maken heeft. Maak bijvoorbeeld samen een brief of tekening voor een kind in Oekraïne, of doe mee aan een inzamelingsactie. Dat geeft een daadkrachtig gevoel. En dát helpt weer tegen angst en bezorgdheid.
In gesprek: (hoe) doe je dat?
Gedraagt je kind zich ineens anders? Dan maakt hij zich misschien zorgen of heeft hij vragen. Jij wil daar natuurlijk iets aan doen. Kijk goed naar de behoefte van je kind. Het ene kind wil praten en het andere juist niet. Als je kind een vraag stelt, probeer dan te begrijpen waar de vraag vandaan komt. Hoe reageert je kind op het nieuws en waar heeft hij behoefte aan? Wil hij gerustgesteld worden of de situatie beter begrijpen?
Met een gesprek kun je de dingen wat nuanceren, relativeren en toelichten. Vraag wat je kind gehoord heeft en of hij begrijpt wat oorlog precies is. Geef context, maar zorg altijd dat er een geruststelling is aan het eind. Als je kind bang is dat hier ook oorlog komt, dan kun je uitleggen hoe ver weg Oekraïne is: “Met de auto is het twee dagen rijden. Dat is twee nachtjes slapen. Dat is een heel eind hiervandaan.” Leg uit dat het hier veilig is en dat je gewoon op straat kunt spelen. Bij oudere kinderen kun je de Bosatlas pakken en samen het land opzoeken, om de afstand duidelijk te maken. Door kalme bewoordingen en uitleg voorkom je angst en zorgen en weet je kind beter wat er speelt.
Bang, spannend of stoer?
Elk kind is anders. Als je kind snel angstig is, leer het dan om zich af te sluiten voor het nieuws. Dat kan door aan vriendjes en vriendinnetjes uit te leggen dat hij liever over iets anders wil praten. Er zijn ook kinderen die oorlog of geweld juist heel interessant vinden. Voor hen lijkt het spannend en stoer. In dat geval kan het goed zijn om hem juist van die sensatie weg te sturen. Misschien heb je als gezin zelf wel ervaring met oorlog. Dan is het extra belangrijk om elkaar gerust te stellen.
Vertel je kind dat het jou alles mag vragen, maar dat jij ook niet altijd antwoord hebt. Áls je antwoord kunt geven, wees dan ook zo eerlijk mogelijk zonder te veel in detail te treden. Speel in op wat je kind van je vraagt en vertel steeds een stukje meer, afhankelijk van wat je kind vraagt en aankan. Focus daarbij niet alleen op het probleem. Zeg bijvoorbeeld: “De grote leiders zoeken naar een oplossing zodat de oorlog stopt.” Vertel ook aan je kind dat oorlog niet normaal is. En dat een oordeel hebben moeilijk is, omdat we niet precies weten wat er is gebeurd.
Wees je bewust van je eigen gevoel
Je kind voelt het haarfijn aan als er iets mis is. Als jij emotioneel, verdrietig, bang of boos bent, voelt hij dat ook. Probeer je eigen emoties te parkeren en concentreer je op de vragen van je kind als jullie in gesprek gaan. Heeft hij iets gezien in de media? Stel dan ook vragen om erachter te komen wat de beelden in zijn hoofd doen. Hoe komt het binnen, wat voelt hij erbij?
Even bijkomen
Je kunt dit soort gesprekken het beste niet vlak voor bedtijd hebben met je kind. Het is fijn als je kind na een beladen gesprek zijn emoties weer even los kan laten. Ga bijvoorbeeld even lekker naar buiten of doe een beweegspelletje. Dat helpt!
Inspiratie
Wereld in nood: Oorlog
Met kinderen vanaf 7 jaar kun je dit prentenboek lezen om meer te leren over oorlog, terrorisme en vluchtelingen.
Bronnen:
EenVandaag - Hoe praat je met kinderen over de oorlog in Oekraïne
RTL Nieuws - Hoe praat je met je kind over de oorlog in Oekraïne